W dzisiejszych czasach, gdzie kładzie się szczególny nacisk na ochronę danych konfidencjonalnych w różnych dziedzinach, również i na gruncie finansów, podatków funkcjonuje tajemnica skarbowa.
Czym jest tajemnica skarbowa, co i kiedy chroni?
Tajemnica skarbowa stanowi swoisty mechanizm ochronny, tak więc gwarantuje, że określone rodzajowo dane, nią objęte, nie zostaną ujawnione. Kluczowe jest to, że tajemnica skarbowa zawiera w sobie bardzo mocny mechanizm ochrony tychże danych, za jej złamanie grożą bowiem odpowiednie sankcje, co oczywiście ma rygor odstraszający przed ewentualnym jej złamaniem. Tajemnica skarbowa chroni wszelakie dane przedstawiane przed podatników, płatników, inkasentów w deklaracjach oraz innych dokumentach, ale i dane które są zawarte w dokumentacji z prowadzonych kontroli skarbowych, postępowań podatkowych, czy dokumentów wystawionych na potrzeby organów skarbowych przez instytucje bankowe. Do przestrzegania zaś tajemnicy skarbowej są zobowiązani wszyscy, mający w swojej działalności zawodowej kontakt z chronionymi nią danymi, w szczególności zaś:
- pracownicy wszelakich organów skarbowych;
- pracownicy wszelakich organów celnych,
- pracownicy samorządowi;
- Minister Finansów i pracownicy jego ministerstwa;
- inne podmioty, którym udostępniono dane poufne chronione tajemnicą skarbową w ramach realizowanych aktywności.
Oczywiście zakaz ujawniania danych chronionych tajemnicą skarbową nie ustaje, gdy dana osoba, np. pracownik organu skarbowego, czy celnego zakończy prowadzenie swojej działalności zawodowej. Dane chronione tajemnicą skarbową, tj. dokumenty je zawierające są zawsze przechowywane w odpowiednio zabezpieczonych przestrzeniach, zgodnie z procedurami przechowywania danych niejawnych.
Złamanie tajemnicy skarbowej, na czym polega oraz konsekwencje
Złamanie tajemnicy skarbowej jest działaniem karalnym, zagrożonym karą pozbawienia wolności nawet do lat 5. Kluczowe jest jednak zaznaczenie tego, że ustalenie odpowiedzialności prawnokarnej danej osoby za złamanie tajemnicy skarbowej, jest uwarunkowane tym, czy dana osoba działała umyślnie, czy nieumyślne. Zatem:
- jeśli dana osoba ujawniająca dane chronione tajemnicą skarbową działała umyślnie, czyli chciała je ujawnić, czy przewidując, że może w toku swojej działalności je ujawnić, dobrowolnie się na to zgodziła, sąd może jej wymierzyć karę do 5 lat pozbawienia wolności;
- jeśli jednak dana osoba ujawniające dane chronione tajemnicą skarbową działała nieumyślnie, czyli nie miała w zamiarze jej ujawnienia, sąd może karę za to działanie wymierzyć jedynie w wysokości do 2 lat pozbawienia wolności.
Ponadto zauważyć należy, biorąc pod uwagę zapis art. 306 Ordynacji podatkowej, że sądy z urzędu ścigają osoby, ujawniające tajemnicę skarbową, tylko wtedy gdy było to działanie na szkodę Skarbu Państwa, kiedy zaś na szkodę osoby prywatnej, robią to jedynie na wniosek podmiotu pokrzywdzonego.
Kiedy dopuszczalne i komu jest ujawnienie danych chronionych tajemnicą skarbową?
Nie jest jednak tak, że każde ujawnienie danych chronionych tajemnicą skarbową jest karane. Mianowicie należy wziąć pod uwagę sytuacje, gdzie to prawo wprost stanowi, że określonym podmiotom, w danych sytuacjach można dane te ujawnić. Przykładowo:
- sądom, Prokuratorom na potrzeby prowadzonych przez nich postępowań;
- Generalnego Inspektorowi Danych Osobowych w związku z jego czynnościami zawodowymi;
- Dyrektorom, Inspektorom innych izb skarbowych, urzędów skarbowych, izb celnych;
- Prokuratorowi Generalnemu;
- Służbom ochrony państwa;
- Najwyższej Izbie Kontroli;
- Rzecznikowi Praw Obywatelskich.
Patrząc na powyższe podmioty, należy odnotować, że ujawnienie danych chronionych tajemnicą skarbową jest tak naprawdę możliwe jedynie na rzecz innych podmiotów, stricte gdy przemawia za tym doniosły interes publiczny, jest to niezbędne dla dobra prowadzonych przez te podmioty śledztw, czy postępowań.
Zatem, tajemnica skarbowa bardzo silnie chroni dane poufne, dotyczące podatników, płatników, inkasentów. Jest bardzo szczelną gwarancją, aby dane te nie zostały ujawnione stronom nieuprawnionym. Również samo ujawnienie takich informacji (umyślne, jak i nieumyślne) jest karalne, co wzmacnia tę ochronę.
