W dzisiejszych czasach młodzi ludzie ze wsi szukają alternatywy w płaszczyźnie działalności zawodowej. Jedną z nich jest decyzja o prowadzeniu własnego gospodarstwa rolnego. Mimo napotykanych trudności, takich jak przykładowo bardzo drogi sprzęt rolniczy, czy bariery prawne przy uzyskiwaniu dotacji z Unii Europejskiej, wielu młodych i tak decyduje się na realizowanie swoich marzeń o posiadaniu własnego, dochodowego gospodarstwa rolnego. Dzisiaj z pomocą w pewien sposób przychodzi im Unia Europejska, bowiem programy unijne dedykowane dla tychże jednostek są zdecydowanie interesujące.
Kim jest młody rolnik w ujęciu przepisów unijnych?
Młodzi rolnicy to osoby fizyczne, które po raz pierwszy rozpoczynają swoją działalność w rolnictwie, jako kierujący gospodarstwem rolnym. Jednocześnie, aby dana osoba mogła zyskać status młodego rolnika, warunkiem koniecznym jest to, że nie ukończyła jeszcze 40 roku życia. Definicja ?młodego rolnika? dominująca w aktach prawa unijnego, wskazuje, że za czas rozpoczęcia przed rolnika działalności gospodarczej po raz pierwszy, należy uznawać okres, kiedy podmiot ten objął samodzielnie w posiadanie zwierzęta gospodarskie, czy rozpoczął już realizowanie swojej działalności pod określonym numerem REGON.
Z jakich programów i na jakich zasadach mogą korzystać młodzi rolnicy?
Najbardziej podstawowym programem dedykowanym do młodych rolników jest oczywiście i najbardziej znany Program Rozwoju Obszarów Wiejskich (?PROW?). Jest on instrumentem polityki Unii Europejskiej, realizowanej już od wielu lat w kierunku rozwoju terenów wiejskich w Polsce. PROW jest czteroosiowy, na co składa się: poprawa konkurencji w sektorze rolnym i leśnym, poprawa warunków środowiska naturalnego i leśnego, polepszenie jakości życia i różnicowanie gospodarki na wsi, w jego ramach wyróżnia się i projekt LEADER – promujący partnerstwa terytorialne na obszarach wiejskich. Program posiada swoje poddziałania. Budżet programu wynosi prawie 18 mld euro. Znając ogólnie istotę tego programu, warto przeanalizować konkretne rozwiązania proponowane w jego ramach, z których mogą skorzystać młodzi rolnicy. Tak więc młodzi rolnicy z tego programu mogą ubiegać się o:
- środki na modernizację gospodarstw rolnych
W szczególności program przewiduje dotowanie rolników, chcących rozwijać działalność w zakresie produkcji mleka, produkcji prosiąt, produkcji była, czy chcących racjonalizować ogólnie technologię produkcji, zwiększać jej skalę, modyfikować jej profil, czy w dotychczasowych działaniach rolniczych chcących wdrażać innowacje. Warunkiem, aby młody rolnik mógł występować o dotacje na powyższe z tego programu, jest to, aby wartość jego gospodarstwa rolnego była stricte w przedziale od 10 tysięcy do 200 tysięcy EUR.
- środki na przeprowadzanie inwestycji na terenach położonych na obszarach szczególnego narażenia -OSN?
Z analizowanego programu środki są wypłacane także rolnikom, którzy zgłoszą projekt wdrożenia innowacji na terenach szczególnie narażonych wszelkiej postaci skażeniami. Zatem, dotowane są przedsięwzięcia, które będą bezpośrednio w przyszłości prowadzić do ograniczenia na tym obszarze implikowania azotu do wód, gleb. W praktyce z tego programu, poddziałania o środki mogą ubiegać się rolnicy, chcący unowocześnić swoją infrastrukturę rolną w dziedzinie nawożenia, prowadzenia zabiegów agrotechnicznych.
- środki na przetworzenie produktów rolnych, jak i zorganizowanie dalszego nimi obrotu
W ramach tego rozwiązania docelowo młody rolnik może otrzymać środki w wysokości od 10 tysięcy do 300 tysięcy PLN. Warunkiem aplikowania o tę pomoc jest posiadanie przez Wnioskującego ubezpieczenia w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, zdolności do zrealizowania celów przedstawionych w składanym wniosku, posiadanie numeru identyfikacyjnego producenta rolnego. Docelowo rolnik ubiegający się o wsparcie z tego programu, musi przedstawić biznesplan wraz z profesjonalnymi projektami tego, co planuje zrealizować (np. projekty budowlane, technologiczne). Unia Europejska w ramach tego poddziałania w szczególności przekazuje rolnikom, jak pokazuje praktyka, środki na: zakup oraz instalacje maszyn do magazynowania, przetwarzania, przygotowywania sprzedaży produktów rolnych, budowę, modernizację budynków produkcyjnych, magazynowych, kontroli laboratoryjnych.
- środki na scalenie gruntów
Celem poprawy struktury obszaru rolnego w Polsce, Unia Europejska także dotuje rolników, którzy decydują się na przeprowadzenie scalania gruntów. Dofinansowanie na takie działanie przyznawane jednorazowo do obszaru scalanego wynosi około 800 EUR. Głównie są to środki dedykowane na pokrycie kosztów usług prawnych, geodezyjnych, czy ewentualne sfinalizowanie pierwszych etapów zagospodarowania po scaleniowego ziem.
- środki na odtwarzanie potencjału produkcji rolnej
Rolnicy, którzy w danym roku (lub do dwóch lat wstecz od dnia składania wniosku) doznali szkody, z uwagi na różnego rodzaju klęski żywiołowe (np. ulewne deszcze, śniegi, mrozy, susze, grady), mogą również wnioskować do Unii Europejskiej o wsparcie finansowe w ponownym, odpowiednim zagospodarowaniu tego obszaru. Kluczowe jest jednak to, że na rolniku spoczywa tu obowiązek dowodowy. Zatem, musi wykazać, że w wyniku podnoszonej klęski żywiołowej poniósł dane szkody, straty i co więcej dotknęły one więcej jak 30% jego gospodarstwa rolnego. Jednorazowa pomoc, jaka może być wypłacona w ramach tego działania rolnikowi to 300 tysięcy PLN.
- środki – specjalne premie dla startujących rolników
Obecnie jest realizowany także program, który przewiduje wypłacenie z Unii Europejskiej 100 tysięcy PLN młodemu rolnikowi na -start jego działalności?. Odbywa się to w dwóch transzach, tj. w pierwszej rolnik otrzymuje 80 tysięcy PLN, a w drugiej 20 tysięcy PLN.
- środki w ramach programu LEADER
Program LEADER jest doskonale znany jako swoiste narzędzie aktywizujące ludność wiejską w Polsce. Dotacje z LEADER mają na celu przede wszystkim budowanie kapitału społecznego oraz lepsze zarządzanie zasobami wiejskimi. Z tego programu są dotowane działania, które służą tworzeniu mikrofirm, odnowie wsi, wdrażaniu na niej innowacji także w ramach zawieranych partnerstw samorządowych przykładowo kilku gmin (tzw. lokalna grupa działania). W Polsce powszechnie znane są np. lokalne grupy działania miejscowych rzemieślników, tworzących swoje zrzeszenie, dotowanych właśnie z tego programu.
Kończąc, należy zdecydowanie uznać, że przystąpienie Polski do Unii Europejskiej wpłynęło na polską wieś. Eurosceptycy oczywiście są zdania, że osłabiło to pozycję polskich, małych rolników, czy zaburzyło dotychczasową opłacalność produkcji rolnej w małych gospodarstwach. Niemniej jednak, zalety płynące z przystąpienia Polski do Unii Europejskiej w aspekcie wsi wydają się być znacznie mocniejsze. Polska dotychczas zyskała bardzo wiele środków z Unii Europejskiej, dzięki którym doszło do diametralnego rozwoju społeczności wiejskich. Młodzi zaś rolnicy dzięki niej mogą liczyć na znaczące, kapitałowe wsparcie na starcie swojej działalności. Ten trend również będzie się dalej utrzymywał, bowiem szacuje się, iż w latach 2014 – 2020 Polska znajdzie się w gronie sześciu krajów unijnych – największych beneficjentów środków na rozwój wsi, wsparcie rolnictwa.