Ostatnie miesiące upłynęły pod znakiem dyskusji wokół proponowanych rozwiązań prawnych, mających na celu wprowadzenie rozwiązań zapewniających rodzinom wsparcie finansowe w wychowywaniu dzieci. Wychowywanie dziecka to duże wyzwanie i ogromna odpowiedzialność, także pod względem finansowym. Wcielenie założeń Programu Rodzina 500+ z pewnością ułatwi wielu rodzinom finansowanie wydatków związanych z opieką nad dziećmi. Nie należy jednak zapominać, że w Polsce istnieje także sporo rodzin, w których dzieci wychowywane są przez samotnych rodziców, z czego aż 90% stanowią samotne matki. Ponadto, wyjątkową funkcję pełnią również rodziny zastępcze, opiekujące się dziećmi pochodzącymi z ośrodków opiekuńczych. Na jakie wsparcie mogą liczyć samotne matki oraz rodziny zastępcze?
Świadczenia dla samotnych matek
Samotne matki mogą skorzystać zarówno ze świadczeń przysługującym wszystkim rodzicom, jak i pomocy typowo skierowanej w stronę rodziców samotnie wychowujących dzieci. Poniżej wyszczególniono formy pomocy, o jakie może ubiegać się samotna matka wychowująca dzieci w Polsce:
- Program Rodzina 500+ – samotną matkę pragnącą skorzystać z tego świadczenia obowiązują te same kryteria, które są wiążące w przypadku pełnych rodzin. Oznacza to, że na drugie i kolejne dziecko samotna matka może dostać 500 zł miesięcznie bez względu na otrzymywane dochody, z kolei dla pierwszego dziecka warunkiem uzyskania świadczenia jest osiąganie dochodu nieprzekraczającego 800 zł na osobę w rodzinie (w przypadku dziecka niepełnosprawnego próg wynosi 1200 zł).
- Zasiłek rodzinny – mogą go otrzymać wyłącznie samotne matki, którym nie zasądzono świadczenia alimentacyjnego na rzecz dziecka. Tak może się zdarzyć w sytuacji, gdy ojciec dziecka nie żyje, jest nieznany, sąd zobowiązał jednego z rodziców do ponoszenia całkowitych kosztów utrzymania dziecka lub powództwo o ustalenie świadczenia alimentacyjnego zostało odrzucone. Zasiłek przysługuje, jeżeli miesięczny dochód rodziny w przeliczeniu na jedną osobę nie przekracza 674 zł (764 zł jeżeli jednym z członków rodziny jest dziecko niepełnosprawne). Od 1 listopada progi zostaną podwyższone do 754 zł, jeżeli chodzi o kryterium ogólne i do 844 zł dla rodzin z dzieckiem niepełnosprawnych. Zasiłek rodzinny to kwota od 89 zł do 124 zł, w zależności od wieku dziecka.
- Dodatki do zasiłku rodzinnego – samotne matki uprawnione do zasiłku rodzinnego mogą skorzystać z następujących dodatków:
- Z tytułu urodzenia dziecka – 1000 zł
- Z tytułu samotnego wychowywania dziecka – od 1 listopada 2016 dodatek przyznawany jest w kwocie 193-386 zł (273-546 w przypadku dziecka niepełnosprawnego)
- Z tytułu opieki nad dzieckiem w trakcie urlopu wychowawczego – 400 zł
- Z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej – 80 zł na trzecie i następne dziecko
- Z tytułu kształcenia oraz rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego – 60-80 zł (w zależności od wieku dziecka)
- Z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego – jednorazowo 100 zł
- Z tytułu podjęcia przez dziecko nauki poza miejscem zamieszkania – 50 zł (jeżeli dziecko zamieszka w miejscowości, w której się uczy – 90 zł)
- Fundusz alimentacyjny – jeżeli ojciec dziecka nie płaci alimentów, samotna matka może otrzymać wsparcie z funduszu alimentacyjnego, jeżeli dochód w przeliczeniu na osobę w rodzinie nie przekracza 725 zł. Kwota ta jest przyznawana w takiej samej wysokości, w jakiej zostały przyznane alimenty, nie przekracza jednak 500 zł. Świadczenie przysługuje do 18. roku życia dziecka (do 25. jeżeli dziecko się uczy). W przypadku dziecka niepełnosprawnego świadczenie przysługuje bezterminowo.
- Refundacja kosztów opieki nad dzieckiem – przysługuje samotnej matce, zarejestrowanej w urzędzie pracy, która weźmie udział w szkoleniu zawodowym dorosłych, zostanie skierowana na staż lub podejmie pracę, i otrzyma za nie wynagrodzenie, które jest niższe od płacy minimalnej. Refundacja przysługuje na dziecko poniżej 7. roku życia przez czas trwania szkolenia.
- Rozliczanie się wspólnie z dzieckiem – samotna matka może rozliczyć się wspólnie z dzieckiem. Dzięki temu deklaruje podatek w wysokości podwójnej kwoty od rocznych dochodów obu osób. Jeśli dziecko nie zarabia, podatek jest niższy, a samotna matka otrzyma więcej pieniędzy. Jest to rozwiązanie wyłącznie dla osób samotnych w świetle prawa (rozwódka, panna, wdowa, osoba w separacji orzeczonej sądowo lub osoba, której mąż został pozbawiony praw rodzicielskich bądź odbywa karę więzienia).
Pomoc dla rodziców zastępczych
Rodzice zastępczy mogą skorzystać z następujących form pomocy:
- Pomoc finansowa dla rodziców zastępczych – obliczana jest od podstawy, która obecnie wynosi 1647 zł i uzależniona od wieku dziecka, jego stanu zdrowia oraz stopnia niedostosowania społecznego. Kwota ta jest także pomniejszana, jeśli dziecko osiąga jakikolwiek dochód. Poniżej przedstawiono kwoty pomocy finansowej:
- 60% podstawy, czyli 988,20 zł dla dziecka do 7 roku życia (80% podstawy czyli 1317,60 zł dla dziecka niepełnosprawnego),
- 40% podstawy, czyli 658.80 zł dla dziecka w wieku 7-18 lat (60% podstawy czyli 988,20 zł dla dziecka niepełnosprawnego lub umieszczonego w rodzinie zastępczej na podstawie umowy o postępowaniu w sprawach nieletnich; 80% podstawy, czyli 1317,60 zł jeżeli dziecko takie jest niepełnosprawne),
- Dodatkowe 10% podstawy, czyli 164,70 zł, jeżeli rodzina zastępcza nie jest spokrewniona z dzieckiem.
- Dodatkowa pomoc finansowa i rzeczowa – w formie jednorazowego świadczenia pieniężnego, na pokrycie wydatków, które zaistniały w związku z przyjęciem dziecka do rodziny. Pomoc ta może wynosić do 150% podstawy, czyli 2470,50 zł. Jeżeli dziecko wymaga dodatkowej pomocy w wyniku zdarzenia losowego, rodzina może ubiegać się o jednorazowe świadczenie, w wysokości 50% podstawy, czyli 823,50 zł.
- Wynagrodzenie rodzin zastępczych – przysługuje wielodzietnym rodzinom niespokrewnionym z dzieckiem lub specjalistycznym rodzinom zastępczym. Wynagrodzenie to przysługuje w kwocie do od 95% podstawy, czyli 1564,65 zł do 160% podstawy, czyli 2635,20 zł. Wysokość przyznanej kwoty zależy od doświadczenia w pracy z dziećmi, ukończenia dodatkowych szkoleń i kursów w zakresie opieki nad dziećmi oraz okresu pełnienia funkcji rodziny zastępczej. Jeżeli w rodzinie przebywa więcej niż troje dzieci przez okres dłuższy niż 10 dni w miesiącu, wynagrodzenie to jest zwiększone o 20% podstawy.
