Bankowy tytuł egzekucyjny od zawsze budził wiele emocji zarówno wśród prawników, bankowców, ale przede wszystkim i samych klientów banków. Wiele środowisk od zawsze domagało się zniesienia bankowego tytułu egzekucyjnego, wskazując, iż jest to nadmierne uprzywilejowanie banków. Finalnie udało się to osiągnąć 27 października 2015 r., kiedy to Prezydent RP Andrzej Duda podpisał jedną z nowelizacji prawa bankowego.
Bankowy tytuł egzekucyjny to szczególny rodzaj dokumentu, ale przede wszystkim dotychczasowy przywilej banków
Na początku warto jednak wskazać, czym jest bankowy tytuł egzekucyjny. To więc szczególny rodzaj dokumentu (oświadczenia), którego puentą jest stwierdzenie istnienia wierzytelności o wymagalnej postaci ze strony banku wobec klienta, z którym to ten przeprowadził określone czynności bankowe. Zatem jest to też dokument, poświadczający istnienie wymagalnej wierzytelności banku wobec klienta, który ustanowił na jego rzecz zabezpieczenie takiej wierzytelności. W momencie, kiedy tak rozumiany bankowy tytuł egzekucyjny uzyskiwał (od sądu) klauzulę wykonalności, otrzymywał status tytułu wykonawczego. Dlatego też, z inicjatywy komornika automatycznie była uruchamiana egzekucja sądowa. Taka procedura, sprawiała, że bankowy tytuł egzekucyjny przez wiele lat funkcjonował w Polsce jako przywilej instytucji bankowych, jeśli weźmiemy pod uwagę do oceny sytuację innych kategorii wierzycieli.
Kiedy i kto może wystawiać bankowy tytuł egzekucyjny?
Od zawsze uprawnienia do wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego posiadają wyłącznie banki. Jednak w praktyce tego uprawnienia nie posiada wyłącznie Narodowy Bank Polski. Ponadto, podmiotem uprawnionym do wystawienia takiego tytułu w myśl Uchwały Sądu Najwyższego z 28 lutego 2002 roku jest również syndyk w szczególnych okolicznościach (syndyk masy upadłościowej banku). Najczęściej jednak jak pokazuje praktyka instytucje bankowe taki tytuł wystawiały, gdy:
– roszczenie, którego dotyczy bankowy tytuł egzekucyjny, stało się wymagalne, a wynikało z czynności bankowej;
– status dłużnika posiadała osoba bezpośrednio związana z instytucją bankową, czyli taka, która dokonała z nią czynności bankowej dowolnego rodzaju;
– dłużnik zdecydował się dobrowolnie poddać procesowi egzekucji.
Bankowy tytuł egzekucyjny zniknie, gdyż banki go nadużywały
Przyjęta ostatnio nowelizacja prawa bankowego przewiduje jego zniesienie. Jest to biorąc pod uwagę nadużycia banków w tym zakresie. Przykładowo, często działo się tak, że klient banku, zaciągając w placówce kredyt, deklarował, iż jest gotowy poddać się egzekucji w pewnych warunkach. To automatycznie było odczytywane przez banki jako spełnienie podstawowej przesłanki do jej uruchomienia. Banki praktykę tę stosowały nagminnie, czyniąc się orzecznikami we własnej sprawie. Innymi słowy, bardzo szybko bazując na tymże swoim przywileju uruchomiały i przeprowadzały egzekucje, zawsze zgodnie ze swoimi interesami.
Likwidacja bankowego tytułu egzekucyjnego może zmienić tryb pracy banków, jak i mechanizm udzielania kredytów wysokowotowych
Każda nowelizacja prawa bankowego zwykle wywołuje długofalowe skutki. Takie również spodziewane są w bankowości po finalnym wycofaniu z praktyki bankowej bankowego tytułu egzekucyjnego. Specjaliści wskazują, że jest to tak naprawdę odebranie bankom silnej tarczy zabezpieczenia przy udzielanych przez nie kredytach. W konsekwencji po jej utracie banki zapewne będą kłaść większy nacisk na zabezpieczenie udzielanych kredytów, zwłaszcza tych na wysokie sumy. Między innymi, niewykluczone, że zainteresowani kredytami będą musieli angażować większą liczbę ręczycieli, czy posiadać większy wartościowo majątek tytułem zabezpieczenia branego kredytu. Niewiadome jest też, jak wpłynie ta zmiana na koszty udzielanych kredytów, czy prowadzonych działań windykacyjnych z ich ewentualną dalszą obsługą. Można się tu jednak raczej spodziewać długofalowo zmian, niosących jeszcze większe obciążenia finansowe dla klientów.
Bankowy tytuł egzekucyjny został wprowadzony jako szczególne zabezpieczenie dla wszelakich środków finansowych (zwłaszcza w dużych kwotach) pożyczanych przez banki klientom. W praktyce jednak stał się narzędziem dla bankowców, które często dawało im pozycję uprzywilejowaną wobec innych wierzycieli danej osoby. Stąd postulat jego wycofania był tak silnie podnoszony w ostatnim czasie. Nowelizacja prawa bankowego podpisana przez Prezydenta RP 27 października 2015 r. finalnie zakończyła funkcjonowanie bankowego tytułu egzekucyjnego. Teraz można się jednak spodziewać, że banki wypracują nowe procedury zabezpieczenia udzielanych kredytów, czy nawet całkowicie przemodelują procedury pracy swoich działów windykacyjnych, czy działów monitoringu kredytowego.
