Restrukturyzacja kredytów mieszkaniowych – czy jest popularna?

Krajowe banki powinny oferować swoim dłużnikom restrukturyzację kredytów mieszkaniowych (hipotecznych). Wyjaśniamy co dokładnie kryje się za takim pojęciem.

Praktycznie każdy poradnik dla dłużników sugeruje, że takie osoby w razie problemów ze spłatą swojego zobowiązania, nie powinny unikać wierzyciela. Niechęć do negocjacji jest bowiem źle widziana przez wierzycieli. Dłużnik unikający kontaktu, wcześniej czy później może się spodziewać problemów związanych między innymi z egzekucją komorniczą. Porady sugerujące kontakt i negocjacje z wierzycielem, dotyczą również zadłużenia mieszkaniowego wobec banku. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, bank musi zaproponować przynajmniej jeden wariant restrukturyzacji długu zabezpieczonego hipoteką. Przed omówieniem obowiązków banku związanych z ofertą restrukturyzacji długów, postanowiliśmy sprawdzić, które warianty działań restrukturyzacyjnych są najczęściej stosowane.

Banki zwykle nie godzą się na umorzenie części długu …

Dokładne informacje dotyczące restrukturyzacji kredytów mieszkaniowych, raczej rzadko pojawiają się w krajowych mediach i rozmaitych raportach. Warto zatem zwrócić szczególną uwagę na dane, które Komisja Nadzoru Finansowego przedstawiła w swoim najnowszym raporcie o stanie portfela kredytowego banków („Wyniki badania portfela kredytów mieszkaniowych i konsumpcyjnych gospodarstw domowych według stanu na koniec 2018”). Poniższa tabela prezentuje informacje ze wspomnianego raportu, które dotyczą liczby oraz wartości kredytów mieszkaniowych objętych restrukturyzacją. Dane KNF-u wskazują, że pod koniec 2018 r. banki restrukturyzowały niecałe 26 800 „hipotek” o łącznej wartości ponad 9 mld zł. Co ciekawe, ponad 16 200 takich kredytów nie było jeszcze uznanych za zagrożone. To potwierdza, że restrukturyzacja jest stosowana nie tylko w przypadku bardzo poważnych problemów ze spłatą.

Kolejne dane Komisji Nadzoru Finansowego mówią, że pod koniec minionego roku liczba kredytów mieszkaniowych z uwagi na zastosowany wariant restrukturyzacji była następującą:

• redukcja zobowiązań – 315
• wydłużenie okresu spłaty – 5 228
• zawieszenie spłaty rat – 6 575
• inne rozwiązania – 14 676

Powyższe dane potwierdzają, że krajowe banki nie są chętne do umarzania całości lub części zobowiązań z tytułu kredytów mieszkaniowych. Kredytodawcy częściej godzą się na zwiększenie liczby rat (skutkujące obniżeniem comiesięcznej płatności), przejściowe zawieszenie spłaty rat lub jedno z innych rozwiązań restrukturyzacyjnych. Można przypuszczać, że do tej ostatniej kategorii zalicza się np. okresowe zawieszenie spłaty kapitałowej części rat (karencja). Jeżeli natomiast chodzi o przerwę w spłacaniu całej raty (wakacje kredytowe), to takie rozwiązanie w 2018 r. wybrało około 31 400 gospodarstw spłacających kredyty mieszkaniowe. Ze zrozumiałych względów, banki bardzo rzadko zgadzały się na zawieszenie spłaty całych rat zagrożonych kredytów (zobacz poniższa tabela).

Źródło: opracowanie własne Kalkulator.pl na podstawie danych KNF

Bank musi wyjaśnić odmowę restrukturyzacji kredytu

Już wcześniej wspomnieliśmy, że krajowe banki mają obowiązek zaproponowania restrukturyzacji kredytu mieszkaniowego. Warto dokładniej wyjaśnić, na czym polega taki obowiązek kredytodawców. Nie dotyczy on wszystkich umów kredytu mieszkaniowego (hipotecznego). Banki obowiązkowo muszą zaproponować restrukturyzację tylko tych kredytów mieszkaniowych dla konsumentów, których udzielono najwcześniej 22 lipca 2017 r. Jest to dzień wejścia w życie ustawy z dnia 23 marca 2017 r. o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami (Dz.U. 2017 poz. 819).

Ustawa z 23 marca 2017 r. zobowiązuje banki do tego, aby po stwierdzeniu zaległości w spłacie kredytu hipotecznego wyznaczyły konsumentowi dodatkowy termin na uregulowanie długu (nie krótszy niż 14 dni). Takie wezwanie do spłaty powinno zawierać informację na temat możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia (w ciągu kolejnych 14 dni). Zgodnie z przepisami, ewentualna restrukturyzacja odbywa się na warunkach wspólnie ustalonych przez bank i konsumenta. Bank może zaproponować czasowe zawieszenie spłaty rat, przejściowe obniżenie wysokości raty, wydłużenie okresu kredytowania albo inne rozwiązanie.

Jeżeli sytuacja majątkowa klienta (posiadacza kredytu hipotecznego) nie uzasadnia możliwości przeprowadzenia restrukturyzacji, to bank powinien poinformować o tym na piśmie i wyjaśnić przyczyny swojej decyzji. W razie niepowodzenia restrukturyzacji albo odrzucenia wniosku o restrukturyzację, kredytodawca powinien zapewnić klientowi przynajmniej 6 miesięcy czasu na samodzielną sprzedaż mieszkania.