Współcześnie usługa faktoringu jest świadczona na rynku w szerokim zakresie. Występuje ona w bardzo wielu odmianach, dzięki czemu różne firmy mogą znaleźć rozwiązanie idealnie pasujące do ich indywidualnych potrzeb. Ale to także oznacza, że nie każdy typ usługi finansowania faktur będzie optymalny dla danego przedsiębiorcy. Dziś przedstawiamy rozmaite rodzaje faktoringu w Polsce.
Jakie są rodzaje faktoringu?
W najbardziej ogólnym znaczeniu, faktoring polega na wykupie faktur z odroczonym terminem płatności. Pozwala to faktorantowi zachować płynność finansową, realizować na bieżąco inwestycje, a także niesie ze sobą cały szereg innych korzyści. Gdy jednak przyjrzymy się z bliska poszczególnym rodzajom usługi, to okaże się, że faktoring faktoringowi nierówny. W niektórych przypadkach różnice są posunięte aż do tego stopnia, że wcale nie mamy do czynienia z nabyciem faktury, a jednak dalej spotykać się będziemy z faktoringiem.
Istnieje kilka sposobów klasyfikacji usługi faktoringowych. Wyróżniamy tutaj takie kategorie podziału jak:
- ponoszenie ryzyka wypłacalności dłużnika,
- własność wierzytelności,
- terytorium świadczenia usługi,
- zakres świadczenia usługi,
- rodzaj faktora.
Ponadto wyróżnia się też inne rodzaje faktoringu, które nie przynależą wprawdzie do żadnej kategorii, ale ze względu na ich specyfikę wspomnimy o nich jako o osobnych usługach faktoringowych.
Podział faktoringu ze względu na ryzyko niewypłacalności kontrahenta:
Faktoring pełny
Faktoring pełny inaczej: właściwy, faktoring bez regresu, wierzytelnościowy polega na tym, że faktor przejmuje na siebie ryzyko niewypłacalności kontrahenta. Obejmuje to 100% kwoty widniejącej na fakturze. Faktorant najpierw otrzymuje zaliczkę, a resztę pieniędzy w momencie, gdy klient dokona płatności za fakturę. W przypadku braku wpłaty, to faktor zajmuje się windykacją, a w skrajnych przypadkach również egzekucją długu.
Ten rodzaj faktoringu daje przedsiębiorcy takie korzyści, jak:
- brak konieczności monitorowania płatności długu,
- przeniesienie obowiązku odzyskania długu na faktora,
- brak konieczności zwrotu zaliczki w przypadku niewypłacalności klienta,
- poczucie bezpieczeństwa finansowego firmy.
Z faktoringu pełnego skorzystają przede wszystkim przedsiębiorcy, którzy ostrożnie podchodzą do swojego kapitału bądź działają w branżach z dużym ryzykiem braku płatności ze strony kontrahenta. Usługę polecamy także tym firmom, które mają jednego bądź paru kontrahentów. Gdyby doszło do ogłoszenia upadłości klienta, to faktorant mógłby popaść w poważne kłopoty, np. utrata płynności finansowej.
Faktoring niepełny
Faktoring niepełny inaczej: niewłaściwy, faktoring z regresem to przeciwieństwo faktoringu pełnego, a więc tutaj ryzyko niewypłacalności klienta leży po stronie faktoranta. Faktora nie będzie więc interesowało, że klient nie zapłacił. Odpowiedzialność leży po stronie przedsiębiorcy i to w jego interesie leży monitorowanie płatności oraz ściąganie zadłużenia.
W przypadku faktoringu niepełnego można mówić o następujących korzyściach:
- niskie koszty faktoringowe,
- proste procedury wnioskowania,
- duża dostępność faktoringu niepełnego.
Faktoring niepełny będzie dobrym rozwiązaniem dla przedsiębiorstw, które posiadają wielu kontrahentów. W takim przypadku usługi faktoringowe opłacają się tylko przy niższych kosztach. Poza tym bankructwo kilkunastu czy kilkudziesięciu klientów naraz jest mało prawdopodobne, w związku z czym nie można tu mówić o dużym ryzyku dla finansów przedsiębiorcy.
Faktoring mieszany
Usługa, która łączy w sobie cechy faktoringu pełnego i niepełnego to właśnie faktoring mieszany. Polega to na tym, że faktor przejmuje na siebie ryzyko niewypłacalności dłużnika, ale tylko do określonej kwoty. Po przekroczeniu ustalonej sumy, to już faktor ponosi odpowiedzialność za to, że klient nie dokonał płatności.
Z całą pewnością faktorant zyska w tym przypadku takie korzyści jak:
- zmniejszenie ryzyka niewypłacalności kontrahenta,
- odpowiedzialność faktora za ściąganie długu do pewnej kwoty.
Faktoring mieszany nadaje się dla tych firm, które są gotowe ponosić odpowiedzialność finansową od pewnej kwoty, ale jednocześnie zależy im na zmniejszeniu ryzyka niewypłacalności dłużnika. Sprawdza się to szczególnie dobrze przy nowych kontrahentach.
Podział faktoringu według rodzaju cesji:
Faktoring cichy
Faktoring cichy inaczej: tajny, niejawny, ukryty działa w ten sposób, że kontrahent nie jest informowany o tym, iż wystawca faktury VAT skorzystał z usługi faktoringowej. Klient opłaca fakturę jak dotychczas na rachunek przedsiębiorcy, zaś ten zobowiązany jest do przekazania tej kwoty faktorowi, z racji wcześniej wypłaconej zaliczki.
Wymienić można następujące korzyści faktoringu cichego:
- brak ryzyka pogorszenia relacji z klientem,
- można korzystać z faktoringu pomimo zakazu cesji wierzytelności, widniejącego w umowie między przedsiębiorcą a kontrahentem,
- brak konieczności informowania klienta o usłudze faktoringu.
Nie ulega wątpliwości, że faktoring cichy sprawdzi się wówczas, gdy firma posiada sprawdzonych i wiarygodnych kontrahentów. Dzięki temu przedsiębiorstwo nie będzie narażone na dodatkowe ryzyko, zaś faktorant poniesie względnie niskie koszty usługi.
Faktoring jawny
Faktoring jawny inaczej: otwarty w praktyce występuje wraz z poinformowaniem kontrahenta o tym, że doszło do cesji wierzytelności. Wówczas klient wie, że nie będzie dokonywał wpłaty na rachunek bankowy faktoranta, ale faktora i w przypadku braku płatności, to właśnie faktor będzie od niego ściągał należność. Oczywiście faktoring jawny może wystąpić tylko wtedy, jeśli w umowie pomiędzy przedsiębiorcą a klientem nie było mowy o zakazie cesji wierzytelności.
Faktorant korzystający z faktoringu jawnego może cieszyć się z takich korzyści jak:
- otwartość w relacjach z klientem,
- zmobilizowanie klienta do terminowej płatności,
- transparentność finansów firmowych.
Warto zdecydować się na faktoring jawny wtedy, kiedy miałeś już do czynienia z niewypłacalnymi klientami. Poinformujesz ich o cesji wierzytelności, w związku z czym będą wiedzieli, że teraz faktor będzie patrzył na ich płatności.
Faktoring półotwarty (półjawny)
Ciekawym rozwiązaniem pośrednim pomiędzy faktoringiem jawnym a niejawnym jest faktoring półotwarty, zwany też półjawnym. W tym przypadku dochodzi do cesji wierzytelności, ale kontrahent nie wie o niej od razu. O faktoringu dowiaduje się wtedy, gdy przekroczy termin płatności faktury i otrzyma on od faktora wezwanie do zapłaty.
Oto plusy tego rodzaju usługi:
- utrzymanie dobrej relacji z klientem, w przypadku gdy dokonuje on płatności w terminie,
- mobilizacja klienta do dokonania płatności, w przypadku, gdy przekroczy on termin płatności faktury.
Faktoring półotwarty będzie pomocy szczególnie dla tych przedsiębiorców, którzy nie mogą się zdecydować, czy wybrać faktoring jawny czy tajny. Jest to rozwiązanie wyważone – dopóki kontrahent jest wiarygodny, dopóty nie musi wiedzieć o faktoringu, ale gdy nie ureguluje należności, wówczas jest informowany o cesji wierzytelności (co zresztą w takim przypadku okazuje się w pełni uzasadnionym krokiem).
Podział faktoringu według rodzaju kontrahenta:
Faktoring krajowy
Jak sama nazwa wskazuje, kontrahent jest podmiotem dokonującym zakupu towarów lub usług na terenie Polski. Wszystko odbywa się na terytorium naszego kraju – zarówno sama transakcja, jak i wykupienie faktury. Korzyści, jakie zyska faktorant mogą być różne, w zależności od tego jaka konkretnie odmiana faktoringu krajowego zostanie zastosowania (pełny, niepełny, cichy, jawny, itd.). Generalnie rzecz biorąc jest to bardzo skutecznie rozwiązanie dla utrzymania płynności finansowej.
Faktoring krajowy przeznaczony jest dla firm prowadzących działalność w Polsce.
Faktoring międzynarodowy
W przeciwieństwie do faktoringu krajowego faktoring międzynarodowy występuje wówczas, gdy faktorant posiada zagranicznych kontrahentów. Jednakże usługa będzie przebiegała inaczej, gdy przedsiębiorca sprzedaje swoje towary na eksport, a inaczej gdy importuje produkty. Dlatego też faktoring międzynarodowy dzielimy na eksportowy oraz importowy.
Faktoring eksportowy
Faktoring eksportowy polega na tym, że przedsiębiorca sprzedaje swoje towary zagranicznemu klientowi i wystawia mu fakturę VAT z długim terminem płatności. Następnie faktor eksportowy wykupuje fakturę, przejmuje wierzytelność i wypłaca faktorantowi zaliczkę. W kolejnych krokach faktor monitoruje płatność i ewentualnie wzywa dłużnika do uregulowania należności.
Takie rozwiązanie wiąże się z utrzymaniem płynności finansowej faktoranta, poprzez uzyskanie pieniędzy znacznie szybciej niż wynikałoby to z daty widniejącej na fakturze.
Faktoring importowy
Przy faktoringu importowym procedura wygląda nieco inaczej. Przede wszystkim to przedsiębiorca staje się dłużnikiem, kupując towar od zagranicznego kontrahenta. Aby uniknąć zaległości, a tym samym dalszych problemów finansowych, przedsiębiorca zwraca się do faktora importowego, który płaci za fakturę. Następnie faktorant rozlicza się z faktorem w dogodnym terminie w taki sposób, jaki wynika z umowy faktoringu (możliwe jest rozłożenie płatności na raty).
Jest to usługa korzystna przede wszystkim dla tych, którzy chcą utrzymać dobre relacje z zagranicznym sprzedawcą, a jednocześnie brakuje im kapitału na bieżącą płatność.
Podział faktoringu ze względu na zakres usług:
Faktoring globalny
Usługa faktoringu globalnego obejmuje wszystkie faktury, które wystawia faktorant, bądź ich większość. Jest to de facto kompleksowa usługa, świadczona najczęściej przez sprawdzonego faktora, który już nieraz w przeszłości współpracował z faktorantem.
Przy faktoringu globalnym możemy wymienić następujące korzyści:
- przedsiębiorca oszczędza czas potrzebny na obsługę faktur,
- powierzenie faktur zaufanemu faktorowi,
- kompleksowa obsługa płatności,
- możliwość skorzystania z licznych dodatkowych usług.
Faktoring globalny powinien zainteresować w szczególności te przedsiębiorstwa, które wystawiają bardzo wiele faktur z odroczonym terminem płatności. W takim przypadku koszty faktoringowe nie wpływają negatywnie na opłacalność usługi.
Faktoring pojedynczy
Przeciwieństwem faktoringu globalnego jest faktoring pojedynczy, w którym to przedsiębiorca przekazuje faktorowi tylko jedną faktur, ewentualnie kilka. Jest to usługa dostępna na ranku, bowiem niejedna firma faktoringowa przyjmuje zarówno pojedyncze faktury, jak i ich większą liczbę.
Do korzyści faktoringu pojedynczego zaliczamy:
- rozpoczęcie współpracy z firmą faktoringową,
- jednorazowe uwolnienie zamrożonych środków,
- przekonanie się w praktyce, jak działa faktoring.
Jest to usługa idealna dla tych, którzy na co dzień nie sprzedają swoich faktur, ale okazjonalnie potrzebują skorzystać z faktoringu.
Podział faktoringu ze względu na instytucję:
Faktoring bankowy
Kiedy faktorem jest bank, to wówczas mamy do czynienia z faktoringiem bankowym. Będzie to korzystne dla tych przedsiębiorców, którzy już są klientami banku – np. prowadzą tam rachunek firmowy albo korzystali w przeszłości z kredytu firmowego. Jednak w praktyce faktoring bankowy jest często trudno dostępną i dość drogą opcją.
Faktoring pozabankowy
Inaczej jest w przypadku faktoringu pozabankowego. Tutaj faktorem jest prywatna, wyspecjalizowana firma faktoringowa. Ten rodzaj usługi jest dość łatwo dostępny oraz wiąże się zazwyczaj z relatywnie niskimi kosztami.
Inne rodzaje faktoringu:
Faktoring odwrotny
O faktoringu odwrotnym będziemy mówić wtedy, kiedy przedsiębiorca jest pierwotnie nie wierzycielem, lecz dłużnikiem. Najpierw przedsiębiorca nabywa dany towar bądź usługę od swojego kontrahenta i jest zobowiązany do zapłaty należności. Jednak z powodu braku wystarczającej ilości środków nie może tego dokonać i naraża się na kłopoty. Wtedy do gry wkracza faktor, który opłaca za niego fakturę. Później faktorant rozlicza się z faktorem w dogodnym terminie. Płatność może odbywać się w ratach.
Faktoring wymagalnościowy
Faktoring wymagalnościowy inaczej: terminowy polega na tym, że faktorant otrzymuje środki od faktora dopiero po przekroczeniu terminu płatności przez kontrahenta, a nie od razu, jak w przypadku innych rodzajów faktoringu. Usługa ma więc tak naprawdę miejsce tylko w przypadku niewypłacalności klienta.
Faktoring zaliczkowy
Faktoring zaliczkowy inaczej: awansowy polega na tym, że faktor wypłaca faktorantowi zaliczkę, wynoszącą 80-90% wartości brutto faktury. Wypłata zaliczki ma miejsce zaraz po zawarciu umowy faktoringowej. Reszta sumy, czyli 10-20% wartości faktury wypłacana jest faktorantowi po uregulowaniu płatności przez dłużnika.
Faktoring dyskontowy
Faktoring dyskontowy inaczej: przyśpieszony charakteryzuje się tym, że faktorant niemal natychmiast otrzymuje pieniądze od faktora. Szybka płatność to bez wątpienia bardzo duża korzyść, ale należy pamiętać, że może się to wiązać z wyższą prowizją wliczoną do kosztów faktoringowych.
Faktoring powierniczy
Zgodnie ze swą nazwą faktoring powierniczy przebiega w ten sposób, że to bank faktora wypłaca środki faktorantowi i przejmuje na siebie ryzyko niewypłacalność kontrahenta. Natomiast faktor jest tutaj podmiotem zarządzającym wierzytelnością, otrzymującym wynagrodzenie za swoje usługi.
Faktoring zmodyfikowany
Faktoring zmodyfikowany polega na tym, że faktor powierza faktorantowi obsługę płatności za fakturę. Jednocześnie to na faktorze spoczywa ryzyko niewypłacalności dłużnika