Faktoring i forfaiting – choć te dwa pojęcia, gdy je wypowiedzieć na głos, brzmią niemalże identycznie, to jednak czasami błędnie są ze sobą utożsamiane. W ich rozróżnieniu pojawić się może zasadniczy problem, zwłaszcza, że forfaiting i faktoring są narzędziami finansowymi, dzięki którym można wydobyć przedsiębiorstwo z naprawdę ciężkich kłopotów.
Co to jest Faktoring?
Faktoring jest usługą finansową, polegającą na wykupie od przedsiębiorcy faktur VAT z odroczonym terminem płatności. Dzięki temu dana firma korzysta od razu, otrzymując pieniądze, na które normalnie musiałaby długo czekać. Usługa jest oczywiście odpłatna. Umowa faktoringu jest dokumentem na podstawie którego wykonywany jest cały proces. Choć strony umowy są zawsze dwie, to de facto mówić tu możemy o trzech podmiotach, którymi zawsze będą:
- faktor – wykupuje faktury od faktoranta, jest to bank albo firma faktoringowa,
- faktorant – przedsiębiorca, który zdecydował się skorzystać z usług faktoringowych i który wystawił kontrahentowi fakturę z długim terminem płatności,
- kontrahent – klient, który nabył od faktoranta towary lub usługi, otrzymał fakturę VAT i teraz jest zobowiązany uregulować należność.
W przypadku faktoringu będziemy mieli do czynienia ze zjawiskiem cesji wierzytelności. Po wykupieniu faktury przez faktora, to właśnie na jego rzecz dłużnik, czyli kontrahent będzie musiał uregulować płatność.
Na rynku istnieje wiele różnych rodzajów faktoringu, a m.in. są to:
- faktoring pełny,
- faktoring niepełny,
- faktoring jawny,
- faktoring cichy,
- faktoring odwrócony,
- faktoring międzynarodowy – eksportowy i importowy.
W tym miejscu zwracamy szczególną uwagę na faktoring eksportowy. Ze względu na to, że tyczy on transakcji zagranicznych będzie miał pewien punk wspólny z forfaitingiem.
Jak przebiega faktoring w praktyce?
Przedsiębiorca, chcący skorzystać z usługi faktoringu musi najpierw skutecznie sfinalizować transakcję, a następnie wystawić swojemu kontrahentowi fakturę VAT. Następnie przedsiębiorca zgłasza się do faktora, a ten wykupuje fakturę, od razu przekazując faktorantowi zaliczkę, wynoszącą zazwyczaj 80-90% wartości brutto faktury. Taka faktura najczęściej wystawiana jest na 30 bądź 60 dni. Po tym okresie i po spłaceniu należności przez kontrahenta faktor wypłaca faktorantowi pozostałą sumę, czyli 10-20% wartości faktury.
Korzystanie z faktoringu wiąże się w praktyce z całym szeregiem korzyści. Dzięki temu przedsiębiorca:
- zachowuje płynność finansową – otrzymuje środki tu i teraz, może je przeznaczyć na bieżącą działalność albo na rozwój firmy,
- nie musi korzystać z kredytów bankowych – jest to często wybierana droga, zwłaszcza w obliczu problemów finansowych,
- utrzymuje wysoką renomę marki – kontrahenci wiedzą, że mogą zapłacić dopiero za 30 lub 60 dni i nie będą pospieszani, co sprawia, że czują się swobodnie, a więc chętniej wracają jako stali klienci (przybywa też nowych klientów),
- nie przejmuje się brakiem płatności – jeśli takowa występuje, to w faktoringu pełnym niewypłacalnością dłużnika zajmuje się faktor,
- weryfikuje nowych kontrahentów – przedsiębiorca nie może przewidzieć, czy nowy klient będzie wiarygodny i wypłacalny, ale dzięki faktoringowi i pomocy faktora może się o tym bezpiecznie przekonać.
Bardzo często jest tak, że koszty faktoringu przedsiębiorca ponosi już na początku świadczenia usługi. Mowa tutaj o takich opłatach jak:
- prowizja przygotowawcza,
- prowizja faktoringowa,
- odsetki.
Cena usługi nie jest wygórowana i summa summarum zazwyczaj wynosi parę procent całej wartości faktury. Przykładowo za finansowanie faktur do 10 000 zł opłaty mogą wynieść kilkadziesiąt złotych, a kiedy fakturowana kwota wynosi kilkadziesiąt tysięcy złotych, to koszty zwiększają się do kilkuset złotych. Trzeba pamiętać, że im dłuższy okres świadczenia usługi, tym większe koszty. Gdy faktor pobiera opłatę na samym początku, to faktorant musi się liczyć z tym, że otrzyma 80-90% kwoty z faktury minus koszty.
Co to jest forfaiting?
Forfaiting jest narzędziem finansowym, które polega na kupieniu należności w transakcjach międzynarodowych. Należności te przybierają formę weksli. Nie występuje tutaj prawo regresu wobec podmiotu odstępującego weksel. Stronami umowy forfaitingu zawsze są:
- forfaiter – podmiot wykupujący należności wynikłe z transakcji zagranicznych,
- forfaitysta – przedsiębiorca, czyli eksporter, który korzysta z usługi forfaitingu.
Nie oznacza to jednak, że w procedurze uczestniczą tylko forfaiter i forfaitysta. Są jeszcze dwa inne podmioty. Pierwszy z nich to dłużnik, czyli importer, na którym ciąży obowiązek uregulowania należności. Natomiast drugi to bank importera.
Podobnie jak w przypadku faktoringu również tutaj możemy wyróżnić kilka rodzajów usługi, takich jak:
- forfaiting właściwy,
- forfaiting niewłaściwy,
- forfaiting otwarty,
- forfaiting tajny,
- forfaiting bezpośredni,
- forfaiting pośredni,
- forfaiting poszerzony.
Choć każdy z tych rodzajów jest różny, to jednak zawsze forfaiting będzie się tyczył transakcji dokonywanych na rynku międzynarodowym.
Jak przebiega forfaiting w praktyce?
Przebieg procedury forfaitingu można prześledzić krok po kroku:
- Powstanie stosunku dłużnego. Eksporter musi podpisać umowę handlową z importerem, na podstawie której dojdzie do przekazania towaru lub wykonania usługi w ramach transakcji międzynarodowej. Ustanowienie dokumentu skutkuje tym, że w tej obustronnej relacji biznesowej zachodzi stosunek dłużny. Innymi słowy: w ten sposób importer staje się dłużnikiem względem eksportera.
- Zlecenie wykonania usługi forfaitingu. Eksporter udaje się do forfaitera w celu skorzystania z forfaitingu. Forfaiter kupuje nieprzeterminowane wierzytelności, a następnie nalicza odsetki dyskontowe albo przenosi na siebie ryzyko niewypłacalności dłużnika. W ten sposób eksporter staje się forfaitystą.
- Wykonanie umowy handlowej przez eksportera. Teraz forfaitysta musi dostarczyć dłużnikowi towar albo wykonać usługę, zgodnie ze wcześniej zawartą umową handlową.
- Zabezpieczenie kupionej wierzytelności. Zabezpieczenie przybiera formę awalu albo poręczenia. W pierwszym przypadku to bank dłużnika będzie awalistą. Natomiast jeśli chodzi o poręczenie, to dłużnik może o nie wystąpić do dowolnego banku, ale otrzyma je dopiero po pozytywnej ocenie zdolności kredytowej.
- Przekazanie dokumentów potwierdzających ustanowienie zabezpieczenia wierzytelności. Dłużnik musi przekazać forfaiterowi dokumentację, która stwierdza ustanowienie poręczenia lub awalu. Od tej pory forfaiter wie, że dłużnik jest wypłacalny i może wyświadczyć usługę forfaitingu forfaityście.
- Wypłata kwoty wierzytelności na rzecz forfaitysty. Forfaiter wypłaca forfaityście 100% kwoty wierzytelności minus koszty usługi forfaitingowej. Na tym etapie forfaitysta zakończył swój udział w procedurze i nie będzie uczestniczył w ostatnim kroku.
- Uregulowanie należności przez dłużnika. Importer musi uregulować wierzytelność na rzecz forfaitysty. Oczekiwanie na płatność mieści się w bardzo szerokich widełkach czasowych. Może to trwać od kilkudziesięciu dni do nawet 10 lat. W przypadku, gdy dłużnik nie jest w stanie zapłacić, spłaca go poręczyciel.
Zwróćmy uwagę na to, że skoro forfaitysta stosunkowo szybko dostaje swoje pieniądze i to w całości, to unika on ryzyka związanego z wahaniem się kursów walut.
Faktoring a forfaiting: Różnice
Oto najważniejsze różnice, które występują między faktoringiem a forfaitingiem:
- sposób wypłacania wierzytelności – w faktoringu faktorant otrzymuje najpierw 80-90% wartości, a potem resztą, w forfaitingu forfaitysta dostaje od razu 100%,
- zabezpieczenie wierzytelności – w forfaitingu koniecznie, w faktoringu niekonieczne,
- terytorium działania – forfaiting dotyczy tylko transakcji międzynarodowych, a faktoring może dotyczyć zarówno transakcji krajowych jak i zagranicznych,
- redukcja ryzyka walutowego – w faktoringu międzynarodowym ryzyko walutowe jest ograniczane do poziomu 80-90% kwoty faktury, natomiast przy forfaitingu do 100% kwoty wierzytelności,
- termin spłaty długu – dłużnik w faktoringu ma zazwyczaj 30-60 dni na uregulowanie należności, zaś w forfaitingu okres ten wynosić może aż 10 lat,
- występowanie prawa regresu – forfaiting nie przewiduje prawa regresu, natomiast faktoring dopuszcza prawo regresu przy świadczeniu usługi faktoringu z regresem.
Jak więc widzimy, faktoring i forfaiting wcale nie są aż tak do siebie podobne, jakby się to mogło na początku wydawać.
Kiedy wybrać forfaiting, a kiedy faktoring?
Jeżeli przedsiębiorca prowadzi działalność tylko na terenie Polski, to wówczas forfaiting nie jest dla niego dostępny i pozostaje jedynie faktoring. Natomiast przedsiębiorca prowadzący handel zagraniczny może znaleźć się w sytuacji, gdzie będzie dostępny dla niego zarówno forfaiting jak i faktoring (międzynarodowy). Na korzyść forfaitingu przemawia fakt, że tutaj forfaitysta otrzymuje od razu 100% kwoty wierzytelności. Ponadto, podczas gdy faktoring ogranicza ryzyko walutowe, forfaiting je całkiem eliminuje. Jednak faktoringiem można sfinansować wiele wierzytelności, a nie tylko jedną, jak w przypadku forfaitingu, a oprócz tego, jeśli przedsiębiorca działa też na rynku krajowym, to od razu może skorzystać z usług tej samej firmy faktoringowej. W zależności od zakresu działalności firmy warto rozważyć wybór rozwiązania mieszanego, łącząc tym samym dobrodziejstwa płynące z forfaitingu i faktoringu.