Pożyczki społecznościowe to produkt zdecydowanie niszowy, jednak cieszy się dość dużym zainteresowaniem, zwłaszcza wśród tych, którzy nie mogą liczyć na tradycyjny kredyt w banku. Social lending lub peer-to-peer – bo tak brzmią zamienne nazwy tego typu pożyczek – rozpowszechnione są głównie za naszą zachodnią granicą. Czy tego typu transakcje są jednak bezpieczne? Czy są legalne? Poniżej nasza analiza.
Pożyczka społecznościowa – co to?
Przyjęło się, że pożyczanie pieniędzy to usługa zarezerwowana dla instytucji finansowych – banków i firm pożyczkowych. Tymczasem pieniądze pożyczamy sobie często także w rodzinie czy w gronie znajomych. Osoby te nie prowadzą przecież działalności w branży finansowej, a mimo to możemy zawrzeć z nimi umowę, czy to w formie ustnej, czy pisemnej.
Osobom, które z różnych powodów spotykają się z odrzucaniem wniosków, znane jest z pewnością pojęcie pożyczek prywatnych. Z wielu stron słyszy się jednak o ich niebezpieczeństwie i dużym ryzyku oszustwa. Tymczasem można tutaj zrobić jeden wyjątek. Są to właśnie pożyczki społecznościowe udzielane również przez osoby prywatne, ale pod warunkiem że odbywają się za pośrednictwem specjalnych serwisów internetowych – platformy prowadzonej przez legalną i zarejestrowaną firmę kojarzącą pożyczkobiorców z pożyczkodawcami. Taka jest właśnie definicja pożyczek społecznościowych.
Jak w praktyce wygląda pożyczka społecznościowa?
Wyjaśniliśmy już czym są pożyczki społecznościowe i wspomnieliśmy, że jest to forma umowy zawierana przez osoby fizyczne, czyli takie które nie prowadzą działalności w branży finansowej. Osoby te nie odnajdują się jednak na własną rękę, na przykład na portalach ogłoszeniowych, a kojarzone są ze sobą na specjalnych platformach.
Rejestracja na platformie może odbyć się zarówno w roli pożyczkobiorcy, jak i pożyczkodawcy. Ta pierwsza grupa osób to Ci, którzy zainteresowani są otrzymaniem wsparcia, druga zaś to osoby dysponujące kapitałem i chcące zainwestować go w celu udzielania pożyczek na określony procent. Rozwiązanie to korzystne jest dla obu stron – pożyczkodawca zarabia na obrocie swojego kapitału, a pożyczkobiorca zyskuje szansę na uzyskanie środków.
Ważna jest także rola samego portalu w całej procedurze. Te najbardziej zaawansowane, jak na przykład Finansowo.pl oferują wiele dodatkowych usług, za które pożyczkobiorcy mają przypisywane rangi świadczące o ich wiarygodności. Przyznanie punktacji od A do F, obejmuje sprawdzenie danych osobowych, wysokości zarobków i miejsca pracy. Portal przeprowadza także weryfikację w bazach dłużników, która byłaby nieco kosztowna i skomplikowana gdyby prywatni pożyczkodawcy chcieli realizować ją samodzielnie. Dzięki rejestracji na portalu mają oni od ręki dostęp do ważnych dla siebie informacji o osobach zainteresowanych pożyczkami.
Pożyczka społecznościowa a BIK
Serwisy świadczące usługi pożyczkowe przeznaczone dla osób prywatnych, w rzeczywistości nie odpowiadają za procesy weryfikacyjne. Nie obowiązują ich przepisy prawa bankowego ani rekomendacje ogłaszane przez Komisję Nadzoru Finansowego.
Pożyczkodawcy mogą zatem podejmować decyzję dotyczące udzielenia wsparcia w oparciu o własne wytyczne. Nie mają one obowiązku sprawdzać historii kredytowej osób, którym udzielają finansowania, jednak oczywiście mogą to zrobić. Każda osoba fizyczna ma możliwość pobrania informacji o sobie na stronie Biura Informacji Kredytowej czy Krajowego Rejestru Długów. Może zdarzyć się zatem, że konkretny prywatny pożyczkodawca wskaże na konieczność przedstawienia takiego dokumentu.
Wysokiej jakości portale kojarzące pożyczkodawców z pożyczkobiorcami, posiadają często usługi weryfikacji pożyczkobiorców w bazach. Jednym z takich portali jest Finansowo.pl. W celu przeprowadzenia weryfikacji, konieczna jest niewielka opłata serwisowa, której uiszczenie jest po stronie pożyczkobiorcy. Wynik weryfikacji widoczny jest dla wszystkich pożyczkodawców zarejestrowanych w serwisie i aktualny jest on przez 6 miesięcy. Nie każdy pożyczkobiorca decyduje się na przeprowadzenie tej procedury, jednak osoby zweryfikowane otrzymują wyższą punktację, a tym samym w pierwszej kolejności zwiększają zainteresowanie osób dysponujących kapitałem.
Kto może skorzystać z pożyczki społecznościowej?
Aby uzyskać pożyczkę społecznościową, nie trzeba spełniać wyśrubowanych warunków. W teorii może to być zatem każdy. Skierowane są one do osób fizycznych, które poszukują finansowania na dowolne cele, ale także firmy i przedsiębiorstwa, które chcą zdobyć środki na rozwój swojej działalności, a nie spełniają kryteriów wyznaczonych przez bank, na przykład co do minimalnego czasu prowadzenia firmy.
Przeważającą część osób wykazujących zainteresowanie tego typu usługami są Ci, którzy mają trudności w uzyskaniu tradycyjnych kredytów bankowych ze względu na brak historii kredytowej lub niski dochód. Zalecamy jednak, aby po tę formę wsparcia finansowego sięgać tylko wówczas, gdy inne sposoby okażą się zawodne.
Jak wziąć pożyczkę społecznościową?
Wzięcie pożyczki social lending można właściwie porównać do wzięcia pożyczki chwilówki w tradycyjnej firmie. Różnica polega na tym, że warunki pożyczki ustalane są bezpośrednio z osobą dysponującą kapitałem. Portal nie bierze udziału w tej procedurze. Oto najważniejsze kroki z jakimi spotkamy się w przypadku pożyczek społecznościowych.
- Znajdź platformę sociallendingową i zarejestruj na niej konto – jako pożyczkobiorca lub pożyczkodawca.
- Zweryfikuj swoją tożsamość – konieczne może okazać się przesłanie skanu dowodu osobistego lub wykonanie symbolicznego przelewu ze swojego rachunku. KYC to procedura, która zwiększa bezpieczeństwo i zapobiega nadużyciom z obu stron.
- Określ parametry pożyczki, jaka Cię interesuje i zatwierdź ją na swoim profilu.
- Wykonaj jak najwięcej możliwych weryfikacji – przykładowo portal Finansowo.pl przyznaje punktację w zamian za: weryfikację w bazach dłużników, weryfikację miejsca pracy, potwierdzenie dochodów i inne.
- Oczekuj na zgłoszenie się zainteresowanego inwestora lub sam nawiąż kontakt z tymi, którzy wzbudzają Twoje zainteresowanie.
- Ustal warunki pożyczki z inwestorem i podpisz z nim umowę.
- Oczekuj na przelew pożyczki.
- Dokonaj spłaty w terminie.
Co powinna zawierać umowa pożyczki społecznościowej?
Choć pożyczki społecznościowe wiążą się z dużą swobodą w ustalaniu warunków, nie oznacza to, że powinny być zawierane bez żadnych potwierdzeń. Umowa to jedyny dokument, który formalnie zabezpiecza interesy obu stron. Choć umowy ustne w Polsce mają dość dużą moc prawną, spisanie warunków w formie papierowej pozwoli uniknąć wielu nieścisłości. Oto najważniejsze jej elementy:
- data i miejsce zawarcia;
- dane osobowe obu stron (pożyczkodawcy oraz pożyczkobiorcy) – imiona, nazwiska, numery dowodu, PESELE oraz adresy zamieszkania;
- wysokość pożyczonej kwoty;
- wysokość ustalonych kosztów pożyczki (procent wartości pożyczki);
- data zwrotu kapitału wraz z kosztami;
- termin i sposób przekazania środków (osobiście czy na konto);
- informacje o ewentualnych zabezpieczeniach pożyczki;
- informacja o ewentualnych poręczycielach;
- kary przewidziane za opóźnienie w spłacie;
- podpisy obu stron.
Gdzie można skorzystać z pożyczki społecznościowej?
Rynek pożyczek peer-to-peer nie jest jeszcze w Polsce mocno rozwinięty. Z pożyczkami społecznościowymi spotkamy się głównie na zachodzie lub w Wielkiej Brytanii, jednak także w Polsce istnieją pożyczki społecznościowe, które cieszą się popularnością i zdążyły zdobyć już uznanie swoich klientów. Do najbardziej polecanych i cenionych stron, która udostępnia pożyczki udzielane za pośrednictwem serwisu internetowego, zaliczyć możemy takie portale, jak:
- Finansowo.pl;
- Aureus;
- Pozyczkolandia.pl;
- Future Capital (dla firm).
Zalety pożyczek społecznościowych
Pożyczki społecznościowe mają bez wątpienia wiele zalet, nie tylko dla pożyczkodawców, ale przede wszystkim dla pożyczkobiorców. Do najważniejszych zaliczyć można:
- łatwą dostępność – kontakt z pożyczkodawcami możemy nawiązywać przez całą dobę;
- brak skomplikowanych formalności;
- możliwość negocjowania warunków kwoty, terminu i kosztów pożyczki z inwestorem;
- możliwość przeznaczenia środków na dowolny cel;
- stosunkowo wysoką przyznawalność;
- brak udziału platformy w ustalaniu warunków umowy między stronami.
Wady pożyczek społecznościowych
Niestety, pożyczki społecznościowe tak samo, jak każdy produkt pożyczkowy, nie są pozbawione wad. Zdecydowana ich większość plasuje się po stronie pożyczkodawcy, jednak pożyczkobiorcy też muszą liczyć się z kilkoma niedogodnościami. Są to:
- zmniejszone bezpieczeństwo — pożyczki społecznościowe nie są w żaden sposób nadzorowane, a więc należy liczyć się z możliwością oszustwa;
- niższa wiarygodność pożyczkobiorcy;
- ograniczona wiarygodność pożyczkodawcy;
- brak regulacji prawnych dotyczących ochrony interesów obu stron;
- zwiększona możliwość wpadnięcia w spiralę zadłużenia – banki i firmy pozabankowe wykluczą nas z grona swoich potencjalnych klientów wówczas, gdy stwierdzą, że jesteśmy nadmiernie zadłużeni. Osoby prywatne, zamiast uchronić nas przed pętlą, mogą w rzeczywistości pomóc nam ją pogłębić poprzez nieodpowiedzialne decyzje dotyczące udzielenia wsparcia;
- konieczność poniesienia kosztów pobocznych – stała opłata serwisowa, czy opłaty za weryfikację, a także opłaty za pośrednictwo pożyczkowe;
- możliwy dłuższy czas oczekiwania na środki – prywatny pożyczkodawca posiada zazwyczaj jeden rachunek bankowy, w przeciwieństwie do firm, które mają ich kilka lub kilkanaście i mogą wykonać przelew z tego samego banku, w jakim mamy konto;
- konieczność poniesienia podatku od czynności cywilnoprawnych.
Pożyczki społecznościowe – na co uważać?
Jak już wcześniej wspomnieliśmy, pożyczki w idei social lending nie są w żaden sposób regulowane. Można zatem spotkać się z dużą ich różnorodnością i co za tym idzie dowolnością w ustalaniu warunków. Będąc pożyczkobiorcą, należy przede wszystkim zwrócić uwagę na:
- koszty – oprocentowanie pożyczki, opłata wstępna, opłaty weryfikacyjne, ale także prowizja za pośrednictwo platformy;
- wiarygodność pożyczkodawcy – czy jest on zweryfikowany przez platformę sociallendingową;
- sposób zabezpieczenia – czy pożyczkodawca wymaga zastawu lub podpisania dodatkowego dokumentu, na przykład weksla;
- ewentualną możliwość przedłużenia terminu spłaty – należy ustalić tę kwestię z pożyczkodawcą przed zawarciem umowy.
Chcąc zaciągnąć pożyczkę społecznościową, należy brać pod uwagę tylko zaufane serwisy świadczące tego typu usługi. Niestety, że w Internecie grasuje sporo oszustów, którzy mogą chcieć wyłudzić dane osobowe. Osoby te podają się często za pożyczkodawców prywatnych działających w modelu społecznościowym.
Czy opłaca się inwestować w pożyczki społecznościowe?
Pożyczki społecznościowe to opcja nie tylko dla tych, którzy wykorzystali już wszystkie inne furtki i szukają pilnego zastrzyku gotówki, ale także dla osób, które dysponują wolnymi środkami. Trzeba przyznać, że oprocentowanie współczesnych lokat bankowych nie przekonuje większości inwestorów. Z tego względu coraz częściej sięgają oni po alternatywne rozwiązania, na przykład pożyczki społecznościowe. Z jednej strony można całkiem nieźle na nich zarobić, z drugiej zaś zyski są widoczne dość szybko, bo już nawet po miesiącu.
Platformy kojarzące pożyczkobiorców z pożyczkodawcami umożliwiają dziś przeprowadzenie weryfikacji osób zainteresowanych finansowaniem, co dodatkowo odciąża inwestorów od samodzielnego przeprowadzania wielu procedur. Nie oznacza to jednak, że nie ponoszą oni ryzyka. Trzeba liczyć się z tym, że inwestowanie w pożyczki społecznościowe może wiązać się z utratą części kapitału w przypadku gdy trafimy na nierzetelnego pożyczkobiorcę. Wprawdzie można dochodzić swoich roszczeń na drodze sądowej, jednak jest to często dość długa i wymagająca droga.