Pożyczki prywatne są rozwiązaniem, po które często sięgają osoby nie mogące liczyć na korzystne finansowanie z banków bądź firm pozabankowych. Taka forma pożyczania pieniędzy cechuje się dość dużą dowolnością. Choć dwie osoby – niezależnie od tego, czy łączy je relacja, czy są dla siebie kompletnie obce – mogą skutecznie dążyć do zawarcia umowy pożyczki prywatnej, to jednak brakuje w tym zakresie znacznej ochrony prawnej, z którą spotykamy się przy instytucjonalnych kredytach i pożyczkach.
Pożyczka prywatna – co to?
Prywatna pożyczka jest aktem cywilnym występującymi pomiędzy dwiema osobami fizycznymi. Pożyczkodawcą nie jest tutaj bank, firma pożyczkowa czy jakakolwiek inna instytucja, która zgodnie z prawem mogłaby udzielać finansowania swoim klientom. Podmiotem pożyczającym pieniądze jest osoba prywatna, która nie prowadzi w tym zakresie działalności gospodarczej. Może to być ktoś, z kim pożyczkobiorca będzie utrzymywał relacje – np. członek rodziny czy przyjaciel, ale może to być zupełnie obca osoba.
W przypadku pożyczek prywatnych, podobnie jak instytucjonalnych pożyczkobiorca może zostać zobowiązany do spłaty kwoty łącznej wyższej, niż w rzeczywistości pożyczył. Nie musi być to jednak regułą. W praktyce wielu z nas spotkało się z taką pożyczką prywatną, gdzie nie zażądano zwrotu dodatkowej kwoty. Tak często bywa, gdy np. dzieci pożyczają pieniądze od swoich rodziców. Pożyczkobiorca uzyskuje 1000 zł i oddaje również 1000 zł. Natomiast w przypadku, gdy pożyczkodawcą jest osoba obca, to wówczas najczęściej występują tu również dodatkowe koszty.
Kredyty, które są dostępne w banku podlegają przepisom Prawa bankowego, Ustawy o kredycie konsumenckim oraz Ustawy o kredycie hipotecznym. Natomiast pożyczki pozabankowe regulowane są przez Ustawę o kredycie konsumenckim. W przypadku pożyczek od osób prywatnych wymienione akty prawne nie mają zastosowania. Podstawą prawną jest tutaj art. 353 z indeksem 1 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny. Mówi on o swobodzie zawierania umów, a zatem także o umowie pożyczki prywatnej.
Kodeks cywilny nie zawiera przepisów, które nakazywałyby zawrzeć umowę pożyczki prywatnej w formie pisemnej. Istnieje wprawdzie taka możliwość, ale nie ma przymusu – umowa pożyczki prywatnej może być także zawarta ustnie. Warto jednak pomyśleć o formie pisemnej, gdyż w wyniku braku ochrony przepisami Ustawy o kredycie konsumenckim oraz Prawa bankowego, jedynie pisemna umowa będzie dowodem do dochodzenia swoich praw przed sądem w przypadku nieuczciwego postępowania drugiej ze stron umowy.
Przeczytaj również: Co to jest pożyczka?
Kto może pożyczyć pieniądze prywatnie?
Mamy tutaj dużą dowolność – jedyne ograniczenie to pełnoletniość oraz posiadanie pełnej zdolności do czynności prawnych. Jeśli chcesz zaciągnąć pożyczkę prywatną, to nie musisz się obawiać badania zdolności kredytowej oraz historii kredytowej. Pożyczkobiorcami mogą być osoby, które pracują na etacie, prowadzą własną firmę, są studentami, emerytami lub rencistami, zarabiają na podstawie umowy zlecenie albo umowy o dzieło. Jednakże nie trzeba wcale uzyskiwać dochodu, aby pożyczyć pieniądze prywatnie. Mogą to zrobić osoby bezrobotne oraz zadłużone.
Co powinna zawierać umowa pożyczki prywatnej?
Jak już zdążyliśmy wspomnieć – najlepiej jest zawrzeć umowę pożyczki prywatnej na piśmie. Wobec tego warto wiedzieć, co powinno znaleźć się w takim dokumencie. Zawsze miej na uwadze, że wśród zapisów umownych muszą widnieć takie informacje jak:
- imię, nazwisko i pozostałe dane osobowe pożyczkodawcy,
- imię, nazwisko i pozostałe dane osobowe pożyczkobiorcy,
- data powstania dokumentu,
- nazwa dokumentu (umowa pożyczki prywatnej),
- podstawa prawna z Kodeksu cywilnego,
- kwota pożyczki,
- koszty pożyczki prywatnej,
- całkowita kwota do zwrotu,
- okres obowiązywania pożyczki,
- sposób wypłaty środków pieniężnych przez pożyczkodawcę,
- sposób spłaty pożyczki,
- podpisy obu stron.
Pamiętaj, że dokument musi w całości się zgadzać ze wszystkimi przepisami Kodeksu cywilnego, które dotyczą pożyczek prywatnych. Jeśli prawo nie jest Twoją mocną stroną, to warto skonsultować treść umowy z prawnikiem w celu rozwiania wątpliwości.
Kto płaci podatek od czynności cywilnoprawnych?
Zaciągając prywatną pożyczkę nie można zapominać o podatku PCC – od czynności cywilnoprawnych. Stawka wynosi 0,5% podstawy opodatkowania. Przykładowo, jeśli kwota pożyczki wynosi 10 000 zł, to stawka PCC wyniesie wówczas 50 zł. Jak więc widać, nie jest to kwota zbytnio obciążająca portfel. Podatek zawsze musi zapłacić pożyczkobiorca.
Istnieją wszakże okoliczności, w których podatek PCC nie obowiązuje – innymi słowy pożyczkobiorca zostaje zwolniony z obowiązku jego uiszczenia. Pierwsza sytuacja zachodzi wtedy, gdy strony pożyczki należą do I grupy podatkowej, a kwota pożyczki nie przekracza 36 120 zł. Do I grupy podatkowej należą najbliżsi krewni, tacy jak mąż, żona, ojciec, matka, rodzeństwo, dziadkowie, wnuki, wnuki, teściowie, zięciowie, synowe, itd. Kwota 36 120 zł nie można zostać przekroczona w sumie wszystkich pożyczek zaciąganych od konkretnej osoby w ciągu ostatnich 12 miesięcy oraz w ciągu ostatnich 5 lat poprzedzających.
Druga sytuacja ma miejsce wówczas, gdy strony pożyczki należą do I grupy podatkowej, a kwota pożyczki przekroczyła 36 120 zł, jednakże został spełniony warunek złożenia deklaracji PCC-3 do Urzędu Skarbowego w ciągu 14 dni od momentu zawarcia pożyczki wraz z dokumentem potwierdzającym przekazanie środków pieniężnych – np. potwierdzenie przelewu z rachunku bankowego. Tylko złożenie ww. dokumentacji w terminie pozwala na uniknięcie podatku. Jeżeli termin 2 tygodni zostanie przekroczony, wówczas podatek naliczany jest od kwoty przekraczającej 36 120 zł.
Jest jeszcze trzecia sytuacja, która dotyczy osób spoza I grupy podatkowej. Niezależnie od tego, czy strony pożyczki łączy pokrewieństwo czy są to dla siebie osoby zupełnie obce, podatek PCC nie jest naliczany od kwoty do 1000 zł.
Gdzie można pożyczyć pieniądze prywatnie?
Wiemy już, że pożyczka prywatna nie jest udzielana ani przez banki, ani przez firmy pożyczkowe. Gdzie więc szukać tego rodzaju finansowania? Można mówić o trzech grupach pożyczkodawców, do których można udać się po pieniądze:
- Najbliższa rodzina. Bardzo często zdarza się, że dzieci pożyczają pieniądze od swoich rodziców albo wnukowie od dziadków. Wiele takich pożyczek nie ma formy pisemnej, a wszystko odbywa się na zasadzie obopólnego zaufania. Mimo wszystko można sporządzić umowę pożyczki prywatnej między najbliższymi członkami rodziny na piśmie.
- Przyjaciele i znajomi. Tutaj również nie zawsze pożyczka zostaje zawarta w formie pisemnej umowy. Warto pamiętać, że skoro pożyczkodawcą nie jest osoba spokrewniona to często, w duchu dobrego obyczaju pożyczkobiorca odwdzięcza się swojemu przyjacielowi za pożyczenie pieniędzy. Może to być zakup drobnego upominku albo np. zaproszenie na obiad. Oczywiście nie brakuje też pisemnych umów między przyjaciółmi, gdzie określony jest symboliczny koszt pożyczki.
- Osoby obce. Na rynku nie brakuje osób fizycznych, które niejako wyspecjalizowały się w udzielaniu pożyczek prywatnych. W tych przypadkach najczęściej dochodzi do sytuacji, w których pożyczka jest zawierana na piśmie, a pożyczkobiorca obowiązkowo ponosi koszty.
W praktyce najlepiej jest udać się po pożyczkę prywatną do najbliższej zaufanej osoby, gdyż w taki sposób można otrzymać najkorzystniejsze finansowanie.
Pożyczka od osoby prywatnej – na co uważać?
Choć pożyczka prywatna to minimum formalności i często szybkie pieniądze, to jednak pożyczkobiorcy powinni uważać na kilka ważnych aspektów. Przede wszystkim warto postarać się o pisemną umowę pożyczki. Umowa ustna może być niewystarczająca, zwłaszcza w razie sporów sądowych. Na dokumencie należy zwrócić uwagę na wszystkie najważniejsze zapisy, które już wymieniliśmy – bardzo ważne są tutaj koszty pożyczki. Opinia prawnika na pewno będzie pomocna w wyłapaniu wszelkich niuansów.